Jezus: Ik ben de Weg
We zijn aan het einde van de derde vastenweek. In mijn besluit om in deze weken het leven van Jezus nader te onderzoeken, ga ik opnieuw met hem op reis. Aan de Jordaan heeft hij een innerlijke weg tot zijn Abba gevonden. Hij gaat nu anderen leiden op dat pad. Hij verlaat het zuidelijke Judea en trekt naar het noorden, terug naar Galilea en zijn geboortedorp Nazareth.
De verloren Zoon
De parabel van de verloren zoon die met een feest onthaald wordt, lijkt gebaseerd te zijn op Jezus’ eigen ervaringen. Zo’n acht jaar is hij weggeweest; nu keert hij terug naar zijn geboortestreek.
Galilea is met zijn glooiende heuvels en vruchtbare grond een comfortabele omgeving voor de bewoners. Hier openbaart het koninkrijk van God zich in zaaien, planten en oogsten, in weven en naaien.
Maria onthaalt haar zoon en helpt hem opnieuw een plek te vinden in de gemeenschap. Hij werkt als timmerman en geniet van de maaltijden die hem als betaling worden aangeboden.
Hier, in gezelschap van familie en vrienden, in de hechte gemeenschap van Nazareth en omgeving, vindt Jezus zijn stem als leraar en verhalenverteller. De natuur en het organische leven vinden zijn weg in de verhalen.
De Aramese taal
De taal waarin Jezus spreekt, het Aramees, is een directe uiting van de organische realiteit. Anders dan in het Grieks, de taal waarin onze westerse Bijbel oorspronkelijk is geschreven, kent één woord meer betekenissen. Het is aan de luisteraar om de betekenis van die woorden te bepalen en dat doen ze vanuit hun eigen achtergrond.
Een eenduidige vertaling kan de reikwijdte van Jezus' woorden nooit weergeven.
Een eenduidige vertaling kan de reikwijdte van Jezus' woorden nooit weergeven. Er zijn in de laatste decennia andere, betere vertalingen gekomen van de oorspronkelijke woorden van Jezus. Samen met de in de vorige eeuw ontdekte geschriften, werpen ze een heel nieuw licht op zijn predikingen. Enkele voorbeelden:
Zonde en Vergeving
Zonde en vergeving zijn centrale concepten in de Joods-Christelijke cultuur.
Zonde, zoals wij dat begrip kennen, betekent dat je iets slechts hebt gedaan. In het ergste geval is niet alleen de daad slecht, maar ben je dat zelf ook.
In het Aramees betekent ‘zonde’, hataha: ‘mis geschoten’. Het betekent zoveel als: Het doel is niet bereikt, er is niet goed gefocust. De wortel van het woord verwijst naar gefrustreerde hoop en verwarring. Het gaat dus niet om iets slechts, maar om iets dat niet helder, dat verward is.
'Hataha, zonde betekent: mis geschoten, het doel is niet bereikt.
Vergeving, dat hier nauw mee verband houdt, is in de West-Christelijke cultuur iets dat je verkrijgt als je je vanaf nu gedraagt.
In het Aramees betekent vergeving, sebaq: vrijlaten, iets laten gaan, weglaten, of, in de wortel: iets in de originele staat herstellen.
Sebaq, vergeving, betekent: vrijlaten, iets laten gaan, weglaten
De combinatie van zonde en vergeving betekent zoveel als:
‘Verwarring en onduidelijkheid kunnen en zullen worden opgelost als je je frustratie laat gaan en je openstelt.’
Nog simpeler: ‘Houdt op met piekeren, laat het gaan. Dan kan het worden opgelost.’
Groei en ontwikkeling
De Griekse vertaling is de uitdrukking van een wereldbeeld, waarin ‘slecht’ en ‘goed’ centrale begrippen zijn. We vinden deze woorden overal terug in de bijbel, maar in Jezus' visie bestaan goed en slecht niet.
Zo lezen we in Matheus:
‘Een goede boom brengt goede vruchten voort, maar een corrupte boom brengt slechte vruchten voort’. Jezus gebruikte echter niet de begrippen goed en slecht, maar rijp en onrijp. Dan krijgen we:
‘Een rijpe boom brengt rijpe vruchten voort, een onrijpe boom brengt onrijpe vruchten voort.’
In de eerste betekenis ligt een oordeel; de tweede betekenis verwijst naar een proces van groei en ontwikkeling.
Een rijpe boom brengt rijpe vruchten voort, een onrijpe boom brengt onrijpe vruchten voort.
Als we naar deze begrippen kijken vanuit de spirituele psychologie lezen we:
‘We ontwikkelen allemaal een beeld over onszelf en de wereld; zo weten we wie we zijn. Maar in de loop van ons leven veranderen deze overtuigingen en laten we ze gaan. We worden meer onszelf, komen meer in contact met onze oorspronkelijkheid. We worden rijpe volwassenen.’
Hier is sprake van een organisch proces zoals dat in de natuur plaatsvindt. Hier is geen scheiding, maar verscheidenheid, ingebed in eenheid. Deze eenheid, GOD, kent in de Aramese cultuur vele namen.
Het Al
Wat met GOD bedoeld wordt is niet in woorden te vatten. Maar als we erover willen spreken moet het een naam of een klank hebben. Zo wordt het wel Al of El genoemd en Elohim. Al betekent ook ‘Ultieme Power’ of ‘Ultiem Potentieel’.
Elohim verwijst ook naar Elat, de vrouwelijke vorm van God, de God-In of Godin: de belichaamde God.
Het zijn pogingen om de Goddelijke realiteit, dat wat we ook wel ‘de andere dimensie’ noemen, onder woorden te brengen.
Elohim verwijst ook naar Elat, de vrouwelijke vorm van God, de 'God-In': De belichaamde God.
Venus van Willendorf, 40.000 VC, Wenen
'God’s Koninkrijk' is een van de namen voor dit Al, waaruit alles voortkomt en waarin alles Een is. Of, zoals we lezen
in het evangelie van Thomas:
When you make the two One, and when you make the inner as the outer and the outer as the inner, and the above as below….then you will enter the kingdom… (saying: 22:4,7)
Thuiskomen in de adem
We kunnen deze diepere verbinding ervaren door de adem. Adem is in ons lichaam direct waarneembaar. We kunnen niet zonder, maar we hebben er wel een zekere controle over. In die zin kan adem een verbinding vormen tussen de beïnvloedbare en de onbeïnvloedbare, onzichtbare werkelijkheid.
Adem, ruha in het Aramees, betekent ook: geest, wind en lucht. Daar waar we in de bijbel ‘Heilige Geest’ lezen, moeten we ook ‘Heilige Adem’ lezen. En aangezien 'heilige geest' ook wijsheid betekent, wordt 'adem' de weg naar heelheid. En we vinden dat terug in de bijbel.
Adem, ruha in het Aramees, betekent ook: geest, wind en lucht.
In de eerste drie ‘Beautitudes’ (zaligsprekingen) zien we, in de juiste vertaling, een directe verwijzing naar adem als de weg naar meer groei en ontwikkeling.
De eerste: ‘Gezegend zijn de armen van geest want hun is het koninkrijk van God’, lezen we als:
‘Rijp zijn zij die in hun adem leven, want zij worden geleid door de Eénheid’
In de adem leven betekent in verbinding zijn. We weten allemaal hoe we onze adem kunnen inhouden als iets te moeilijk is, als er pijnlijke herinneringen boven durven komen. Blokkades gaan altijd gepaard met oppervlakkiger ademen. Als we meer durven doorademen gaan we meer voelen, komen we dieper in contact met onszelf en ontstaat er meer heelheid. En dat vinden we in de volgende Beautitude: ‘Gezegend zijn zij die rouwen; want zij zullen getroost worden’ die we lezen als:
‘Rijp zijn zij die in de war zijn en het niet meer weten; zij zullen van binnen weer de eenheid gaan ervaren’.
Of, in het Thomas evangelie:
‘Blessed is the person who has struggled. He has found life. (saying 58)
Tenslotte in de derde Beautitude de apotheose: ‘Gezegend zijn de zachtmoedigen, want zij zullen aarde erven’ lezen we:
‘Rijp zijn zij bij wie hun rigiditeit is verzacht, zowel van binnen als van buiten: zij staan open om kracht en power te ontvangen van Aarde. Het is hun natuurlijke erfenis.’
We zien hier een beschrijving van een therapieproces. En dit is waarover Jezus, trekkend door Galilea, predikt.
Hoe vergaat het hem eigenlijk daar?
Confrontaties
Zijn predikingen en genezingen trekken steeds meer aandacht. Voor zijn werk als timmerman heeft hij geen tijd meer. Hij trekt rond door Galilea en bezoekt steden en dorpen, deelt de maaltijden met zijn toehoorders en vertelt over het 'Koninkrijk God's'.
Gaandeweg begint hij ook stelling te nemen. Zo verzet hij zich fel tegen materiële verrijking. Niet alleen omdat dit anderen in de schulden doen belanden, maar ook omdat men het materiële boven het Goddelijke stelt.
Zo trekt hij enkele jaren door Galilea en bezoekt steden en dorpen.
Zijn familie is niet zo blij met al die feestmaaltijden. Jezus brengt geen inkomen meer binnen en zijn familie moet als tegenprestatie anderen voorzien van eten en drinken.
Zijn heilige feesten trekken ook de aandacht van de Farizeeërs, een orthodoxe afdeling in de Joodse cultuur. Zij vragen zich af of Jezus zich wel houdt aan de wetten van zuivering. Jezus reageert furieus:
‘Jullie Farizeeërs, zuiveren de buitenkant van de kop en het bord, maar van binnen zitten jullie vol bedrog.’.
Jezus verzet zich fel tegen het idee dat zuiverheid moet worden verkregen:
'Zuiverheid is de natuurlijke conditie van de mens en maakt een directe verbinding met de Goddelijke realiteit mogelijk! Men hoeft het alleen maar te beseffen en te zien!'
Dit is zijn persoonlijke ervaring. Hij heeft de weg gevonden en leeft die voor. Zijn uitspraak: ’Ik ben de weg, de waarheid en het leven…’, krijgt hier zijn ware betekenis.
Op de vlucht
Deze confrontaties dwingen Jezus nog meer te gaan staan voor wat hij vindt. Hij wordt radicaler, grimmiger ook.
De situatie in Galilea wordt gevaarlijk voor hem. Hij moet vluchten en zoekt zijn heil opnieuw in Judea, in Jeruzalem.